de dierenriem of zodiak is een brede strook in ons hemelruim waarin bepaalde constellaties/groepen sterren staan die gebruikt werden samen met de zon, de maan en de planeten om kalenders op te stellen. De beweging van de zon en de voortdurende verandering van de sterrenhemel heeft de mens van oudsher gefascineerd. De sterrenhemel draait iedere dag van oost naar west om een vaste pool. Op het noordelijk halfrond is deze pool op minder dan 1 graad van de poolster verwijderd, wat het gemakkelijk maakt om zich te oriënteren. De sterren rond de poolster bewegen zich in een concentrische cirkel om haar heen, zodat aan de oostelijke horizon voortdurend nieuwe sterrenbeelden opduiken die in het westen weer ondergaan. Zoals de zon dag en nacht markeert, zo keert ze ook na verloop van een jaar terug op dezelfde plaats aan de sterrenhemel. Het wordt gebruikt in de astrologie. De dierenriem ligt alleen scheef over de aarde heen. Daardoor verplaatst het tijdperk waarin we leven zich steeds. Deze verplaatsing wordt precessie genoemd. Binnen de astrologie is het bestaan van de twaalf astrologische tijdperken het gevolg van precessie. Nu het lentepunt (rond 21 maart) zich verplaatst van het sterrenbeeld Vissen naar de Waterman bevinden wij ons astrologisch beschouwd aan het begin van het tijdperk van de Waterman. Volgens oude astrologische tradities verdeelde men de weg die de zon aflegde in twaalf parten of tekens met een lengte van 30 graden. In de loop van het jaar beweegt de zon zich dan door alle tekens die voornamelijk levende wezens of dieren voorstellen. Omdat de tekens hoofdzakelijk dieren zijn, werd de strook van sterrenbeelden ‘dierenriem’ of zodiak genoemd (uit het Grieks: zooion = levend wezen of dier). Het enige niet-levende wezen uit de dierenriem, de Weegschaal, is pas in latere tijden toegevoegd. Aanvankelijk werden de schalen van de Weegschaal gezien als de klauwen van de Schorpioen.